Wat is HCM?
HCM, ook wel Hypertrofische CardioMyopathie genoemd, is de meest voorkomende verkregen hartziekte bij de kat. Verkregen wil zeggen dat de ziekte een genetische basis heeft, maar pas op latere leeftijd tot uiting komt. HCM is een spierziekte van het hart waarbij de spierwand van de linker en rechterkamer van het hart sterk verdikt is.

Een kat wordt dus geboren met een genetische aanleg voor HCM, maar óf, wanneer en in welke mate de kat ook echt een verdikking van de hartspier ontwikkelt is van veel verschillende factoren afhankelijk. HCM komt even vaak bij katers als bij poezen voor.  Dierenartsen hebben de indruk dat de ziekte steeds vaker voorkomt, mogelijk tot  wel 5-10% van alle katten.

Wat voor gevolgen heeft HCM in het hart?
De linkerkamer is het belangrijkste pompgedeelte van het hart. De spierwand van deze kamer is normaal gemiddeld 4 millimeter dik. Bij HCM kan de dikte van de spierwand toenemen tot wel 8 of zelfs 10 millimeter. De verdikking van deze spierwand gaat ten koste van de ruimte in de kamer. Er past dan niet meer zoveel bloed in de kamer, waardoor er per hartslag minder bloed het lichaam ingepompt wordt.

Daarnaast wordt de dikke spierwand erg stug. Het vullen van de kamers vanuit de boezems zal hierdoor moeizamer verlopen. De boezems lopen vol en de druk binnenin stijgt. Hierdoor rekken de boezems op. Op een gegeven moment is de boezem zo groot en de druk binnenin zo hoog dat de bloedvaten die aangesloten zijn op de boezem (longader en holle ader naar buik) ook uitrekken. Uiteindelijk kan dit leiden tot vochtophopingen in longen, borstkas en /of buik.

Naast problemen met vulling van het hart kunnen er ook problemen met het legen van het hart ontstaan. Door de vormverandering van het hart/de boezem kan de uitgang naar de aorta of longslagader vernauwen. Hierdoor wordt de bloedstroom vanuit het hart naar het lichaam belemmerd. Bovendien kan de klep tussen linkerboezem en kamer opengetrokken worden en gaan lekken.

Welke gevolgen heeft HCM voor mijn kat?
Hoeveel last je kat heeft van HCM hangt af van de mate van verdikking van de hartspier. Bij een geringe verdikking merkt je kat hier meestal niets van. Dit kan echter veranderen op het moment dat het hart veel bloed rond moet pompen, bijvoorbeeld bij stress of inspanning. In dat geval kan het hart niet voldoen aan de vraag van het lichaam. Door de sterk verdikte spier en uitgerekte hartwand kan er abnormale geleiding ontstaan van de stroom die het hartritme bepaalt. Deze hartritmestoornissen kunnen leiden tot sloomheid of zelfs plotselinge dood.

Als het bloed door de uitgerekte boezem langzaam stroomt kan het gaan klonteren of bloedstolsels vormen. Deze stolsels kunnen vanuit het hart het lichaam ingepompt worden en vastlopen in de bloedvaten van de achterpoten. Is dit het geval dan zie je acute verlammingsverschijnselen.

Indien er in een later stadium vochtophopingen in borstkas, longen en/of buik ontstaan wordt je kat erg benauwd, sloom en ziek.

Hoe weet ik of mijn kat HCM heeft?
Als je kat HCM heeft dan zullen de eerste verschijnselen meestal tussen het 2^e en 6^e levensjaar optreden. In eerste instantie kan je huisdier zich goed aanpassen aan een minder functionerend hart. Ze houden zich rustig, slapen meer en vermijden stress. Het is voor jezelf als eigenaar bijna onmogelijk om deze fase te herkennen.

Als de dierenarts tijdens een bezoek een hartruis of hartritmestoornis bij je huisdier opmerkt kan dit een eerste aanwijzing zijn voor de aanwezigheid van HCM. In een later stadium kun je soms merken dat je kat sloom wordt, zichzelf minder goed verzorgt, snel en moeizaam ademt of een slechte eetlust heeft en vermagert. In deze fase heeft je kat duidelijk last van de gevolgen van HCM en we spreken dan ook van hartfalen. Helaas is in een enkel geval acute verlamming van de achterpoten of een plotse dood de eerste aanwijzing dat er (mogelijk) sprake was van HCM.

Op grond van het verhaal van jou als eigenaar en door je dier goed na te kijken kan de dierenarts soms de aanwezigheid van HCM vermoeden. Je zult dan altijd het advies krijgen om een hartecho te laten maken om de grootte, vorm  en functie van het hart te laten beoordelen. In geval van hartritmestoornissen kan ook een ECG gemaakt worden. Als de dierenarts vermoed dat er vocht in de longen en borstkas aanwezig is dan dient dit met behulp van een röntgenfoto vastgesteld te worden.

Er bestaat een DNA-test om de aanleg van 1 bepaalde vorm van HCM te testen. Als deze test positief is wil dat zeggen dat je kat een genetische aanleg voor HCM heeft, met deze test kan alleen niet gezegd worden of je dier ook echt een verdikking van de hartspier gaat ontwikkelen. De enige manier om vast te stellen of de hartspier verdikt is, is door middel van het laten maken van een hartecho.

Een negatieve DNA-test wil alleen maar zeggen dat je kat die ene bepaalde vorm van HCM niet heeft. Het wil niet zeggen dat je huisdier nooit HCM zal krijgen omdat er meerdere genetische varianten zijn.

Mijn kat heeft HCM, wat nu?
Soms wordt de diagnose HCM als toevalsbevinding gesteld. Je kat heeft dan nog nergens last van, maar bij een bezoek aan de dierenarts is een hartruis gehoord en tijdens het maken van de hartecho blijkt dat je kat ook HCM heeft. Als de veranderingen in het hart klein zijn, het hart nog goed functioneert en je kat geen last lijkt te hebben van de ziekte, wordt in veel gevallen geen verdere behandeling ingesteld.

Ook in dit geval is het nuttig om een hartecho te maken zodat met zekerheid vastgesteld kan worden of je kat wel of geen hartziekte heeft. Bepaalde medicatie of narcosemiddelen kunnen een acute verslechtering van de hartziekte veroorzaken. Omdat HCM naarmate je kat ouder wordt vaak steeds meer schade aan het hart toebrengt adviseren we altijd controle echo’s om het verloop van de verslechtering in kaart te brengen.  Daarnaast merk je aan katten met een hartprobleem in eerste instantie vaak niets, een hartecho kan je dan waarschuwen voor problemen die op de korte termijn kunnen ontstaan.

Wordt er bij je kat HCM vastgesteld omdat je kat ook echt klachten heeft zoals sloomheid, verlamming of benauwdheid dan is vaak wel direct behandeling met medicijnen nodig.
Hoe behandel ik HCM bij mijn kat?
HCM is niet te genezen en hoeft ook niet in alle gevallen behandeld te worden. Er zijn geen medicijnen waarvan bewezen is dat ze het proces van het verdikken van de hartspier kunnen vertragen of uitstellen. Dit wil niet zeggen dat je helemaal niets kunt doen. Als er op basis van de hartecho aanleiding voor is kan de dierenarts medicatie voorschrijven die bijvoorbeeld het vullen van de kamers/boezems in het hart verbetert. Bij vochtophoping kan je kat ook plastabletten krijgen. Het doel van de medicijnen is om de kwaliteit van het leven van je kat verbeteren. Helaas is genezing met medicijnen dus niet mogelijk.
 
Hoe oud wordt mijn kat met HCM?
Voorgaand verhaal maakt duidelijk dat HCM zich op veel manieren kan uiten bij je kat. Er zijn katten met HCM die ogenschijnlijk geen klachten hebben en probleemloos oud worden. Er zijn ook katten met HCM die op jonge leeftijd al ernstige problemen krijgen. Met de kennis die we op dit moment over HCM bij de kat hebben is het erg moeilijk om voor een individueel dier de levensverwachting te voorspellen. Alleen door intensieve begeleiding en controle kunnen we proberen de hartfunctie van je kat zo goed mogelijk te ondersteunen en de kwaliteit van leven zo hoog mogelijk te houden.